Większość gatunków ślimaków bierze udział w rozkładzie i obiegu materii organicznej, a niektóre z nich objęte są ochroną. W naszych ogrodach jednak nie są mile widziane, a ich obecność niesie za sobą duże szkody. Szczególnie niebezpieczne są dla wschodzących siewek i młodych roślin. Ślimaki oskorupione nie są niebezpieczne dla roślin ozdobnych, a ich występowanie w ogrodzie może być spowodowane jedynie bliskim sąsiedztwem ich naturalnych siedlisk. Inaczej jest w przypadku gatunków nagich, u których muszla uległa redukcji w procesie ewolucji.

Ślimaki nagie najbardziej aktywne są nocą, o poranku i wieczorem, kiedy to nie są narażone na promieniowanie słoneczne. Na żer wychodzą również w czasie dni pochmurnych, wilgotnych i deszczowych. Ponieważ zazwyczaj nie są zauważane, uszkodzenia roślin często przypisywane są innym szkodnikom. Rozwojowi populacji ślimaków sprzyja temperatura około 10-15˚C, wyższa temperatura sprawia, że szkodniki te nie wychodzą ze swoich kryjówek. Spadek temperatury poniżej zera powoduje zmniejszenie liczebności populacji, a także uszkadza złożone przez samice jaja. Ślimaki żerują przez cały okres wegetacyjny, jednakże najbardziej niebezpieczne dla roślin są wiosną, gdyż wtedy niszczą całe młode rośliny. Na liściach wygryzają nieregularne w kształcie dziury, czasami nawet doprowadzają do gołożeru, zjadają również kwiaty i owoce, a w niektórych gatunkach warzyw korzeniowych, np. marchwi czy burakach ćwikłowych, małe osobniki drążą korytarze. Obecność ślimaków najprościej stwierdzić po śluzie zaschniętym na liściach, a także na ziemi. Do najbardziej szkodliwych gatunków zaliczamy ślinika wielkiego i rdzawego oraz pomrowika plamistego.

Najważniejsza profilaktyka

Aby uniknąć pojawienia się ślimaków należy glebę utrzymywać w dobrej strukturze. Warto ją często spulchniać, jeżeli jest to możliwe – przekopywać oraz motyczyć. Należy pamiętać o częstym koszeniu trawy i nie dopuszczaniu do tworzenia się zarośli, w których ślimaki często tworzą swoje siedliska. Nie powinno się w ogrodzie składować cegieł, drewna, stosów zgrabionych liści, a kompostownik powinien znajdować się w dużej odległości, gdyż miejsca takie szybko wilgotnieją i stają się idealnym schronieniem dla niepożądanych gości. Jeżeli nasz ogród znajduje się w miejscu wilgotnym, a nie jest możliwe jego osuszenie należy unikać sadzenia roślin szczególnie lubianych przez ślimaki, do których zaliczamy: aksamitki, astry chińskie, cynie, prawoślazy ogrodowe, dalie, lilie, nasturcje, rudbekie i funkie. W ogródku warzywnym ślimaki wyrządzają największe szkody na truskawkach, sałacie, kapuście, kalafiorach, brokułach, marchwi i burakach ćwikłowych, dlatego też gatunki te najlepiej wysadzać na stanowisku słonecznym i średnio wilgotnym, a dla prawidłowego rozwoju w miarę potrzeby nawadniać. Aby odstraszyć ślimaki warto w ogrodzie posadzić macierzankę, mydlnicę lekarską, majeranek, rumianek oraz szałwię, a w ogródku warzywnym cebulę i czosnek. Znanym sposobem jest również ściółkowanie roślin trocinami, wysypywanie pomiędzy nimi piasku i żwiru. Jest to dobra metoda, ale skuteczna dopóty, dopóki ściółka jest sucha. Jeżeli chcemy żyć ze ślimakami „w zgodzie”, możemy w części ogrodu wysiać sałatę, lucernę i rzepak, na których skupimy uwagę ślimaków.

Pułapki

Dobrą metodą zwalczania mięczaków są pułapki. Naszym zadaniem jest wkopanie między roślinami pojemników i wypełnienie ich piwem. Taka pułapka zwabi ślimaki, które za piwem przepadają. Gdy będzie dostatecznie głęboka, ślimak się z niej nie wydostanie. Egzamin zdaje również rozłożenie skórek z grejpfruta, które także zwabiają ślimaki. Przynęty należy rozkładać wieczorem lub wczesnym rankiem. Zwabione ślimaki usuwa się z ogrodu. Jeżeli nie chcemy zabijać ślimaków, można je również zwabić na rozłożone liście kapusty, a później je wynosić.

Naturalni wrogowie

Ślimaki chętnie są zjadane przez jeże, ropuchy, jaszczurki, ptaki, a także przez niektóre gatunki chrząszczy, np. przez szykonia.

Metody chemiczne

Gdy mimo zachowania profilaktyki, ślimaki pojawią się w naszym ogrodzie, najpopularniejsze jest zastosowanie metod chemicznych. Miejsca obok roślin, ścieżki, międzyrzędzia i brzegi zagonów należy wysypać kainitem pylistym lub wapnem palonym (oba w dawce 40 kg na 10 arów). Zabieg ten przeprowadza się podczas suchych dni wieczorem, kiedy ślimaki wychodzą na żer. Nawozy te są silnie żrące, dlatego należy uważać przy ich rozsypywaniu. Nie należy ich wysypywać na liście roślin, ponieważ może doprowadzić to do ich uschnięcia. Kainit i wapno działają odwadniająco na ślimaki i powodują ich śmierć. Na rynku dostępny jest szereg preparatów ślimakobójczych, a najpopularniejsze z nich to Anty-ślimak Spiess 04 GB, Glaznit 06 GB, Mesurol Alimax 02 RB, Ślimakol 06 GB, Ślimax 04 GB, Ślimak-stop 47 FG oraz Snacol 05 GB. Opis ich działania oraz sposób zastosowania opisany jest na etykietach i ulotkach dołączonych do opakowań.

Metody biologiczne

Z metod biologicznych coraz częściej polecana jest walka ze ślimakami przy użyciu nicieni z gatunku Phasmarhabditis hermaphrodita. Dostępne są one na rynku w postaci preparatu Nemaslug. Ślimaki zaatakowane przez nicienie szybko tracą swoją aktywność, zaprzestają żer, a po niedługim czasie zagrzebują się w glebie i giną. Najlepiej preparat ten stosować, gdy zauważymy pojawienie się małych osobników ślimaków, ponieważ te są najbardziej wrażliwe. Nicienie Phasmarhabditis hermaphrodita są wrażliwe na suszę, dlatego też po wylaniu preparatu na ziemię, glebę powinno się wymieszać, a suchą – podlać. Rośliny można również opryskiwać gnojowicą z bylicy piołunu lub orlicy pospolitej, uzyskanej poprzez zalanie pociętych pędów tych roślin deszczówką i odstawienie do czasu sfermentowania; lub też gnojowicy ze sfermentowanych liści narecznicy samczej. Rośliny można również opryskiwać odwarem z papryki rocznej, który uzyskamy poprzez gotowanie 0,5 kg owoców w 4 litrach wody przez godzinę, odstawienie na dwie doby, a następnie przetarcie przez sito i odcedzenie. 

Joanna Kostrzewa