Czym jest cięcie?
To jeden z najważniejszych zabiegów pielęgnacyjnych każdego ogrodu. Przeciętny ogrodnik amator może widzieć w tym tylko koszmarny wizerunek rośliny (np. po cięciu odmładzającym) natomiast osoba posiadająca chociaż podstawową wiedzę na temat cięcia wie, że roślina szybko odzyska wigor oraz formę jeszcze ładniejszą niż przed zabiegiem. Po za tym będzie ona lepiej kwitła, owocowała, ładniej wybarwi liście czy pędy, będzie zdrowsza i osiągnie pożądaną formę.
Niektórzy kwestionują sens cięcia roślin na podstawie obserwacji kilku gatunków, które dobrze radzą sobie bez niego. Jednak zdecydowana większość gatunków pozytywnie reaguje na cięcie a sam zabieg szybko może stać się pasją każdego ogrodnika, który nabierając stopniowo doświadczenia może sam kontrolować swój ogród i znacznie zwiększyć jego walory ozdobne.
Podstawowe cele cięcia
Utrzymanie dobrej zdrowotności roślin
Obserwując roślinę nietrudno zauważyć jak wiele jest na niej otarć, nadłamanych gałązek, poszarpanej kory czy co najgorsze objawów różnych chorób. Wiele patogenów (czynników chorobotwórczych) rozwija się właśnie w uszkodzonych częściach roślin mogąc rozprzestrzenić się na całą roślinę. Dlatego tak ważne jest cięcie pędów złamanych, uschniętych, otartych aż do zdrowego białego drewna.
Cięcie poprawiające zdrowotność polega także na prześwietlaniu rośliny czyli jej przerzedzeniu. Łatwo można zaobserwować, że najładniejsze kwiaty czy owoce znajdują się na obwodzie rośliny tzn. na wierzchołkach pędów. Dzieje się tak ,dlatego że pędy wewnątrz są słabe i wyciągnięte z powodu panującej tam dużej wilgotności a przede wszystkim z niedoboru światła. Dlatego właśnie należy prześwietlać rośliny wycinając pędy rosnące do środka krzewu, krzyżujące się oraz te najwątlejsze, które niepotrzebnie zajmują miejsce a raczej nigdy nie wyrosną na zdrowy, silny pęd.
Utrzymanie pożądanej formy rośliny
Wiele roślin można pozostawić samym sobie jednak szybciej uzyskamy ładną ich formę dzięki odpowiedniemu cięciu. Uzyskamy w ten sposób pożądaną formę krzewu. Nawet jeśli forma ta ma pozostać naturalną to niezbędne jest wycinanie silnych, rosnących pionowo pędów, które nijak pasują to pięknego, rozłożystego kształtu. Cięcie zawsze spowoduje uzyskanie większej gęstości i zwartości. Należy jednak znać dwie podstawowe zasady przy nadawaniu formy:
- Pędy zawsze wyrastają w miejscu pąka liściowego. Dlatego też cięcie wykonujemy zawsze zaraz nad pąkiem. Wyrośnie z niego pęd, który będzie naturalnym przedłużeniem uciętej gałązki.
- Rozróżniamy cięcie silne (intensywne, krótkie) oraz słabe (długie). Cięcie silne mówiąc najprościej polega na usunięciu większego fragmentu pędu, przez co na roślinie zostaje tylko kawałek z kilkoma (2-3) pąkami, natomiast cięcie słabe to usunięcie mniejszej części pędu czyli na roślinie pozostaje jeszcze dość długi pęd z ok. 6-7 pąkami. Cięcie pierwsze –silne spowoduje wybicie mocniejszych, grubszych pędów, podczas gdy słabe cięcie spowoduje wybicie pędów wątlejszych. Dzieje się tak, dlatego że ilość soków dopływających jest zawsze taka sama bo zależy od grubości danej gałązki. Dlatego ta sama ilość soków dostarczona do 2-3 pąków spowoduje ich intensywny wzrost natomiast dostarczona do 6-7 pąków zostanie między nie rozdzielona co naturalnie będzie skutkowało mniej intensywnym wzrostem.
Uzyskanie jak najlepszego efektu zdobniczego
Chodzi tutaj m.in. o uzyskanie pięknych wybarwień pędów (np. dereń biały), które są intensywnie czerwone tylko za młodu. Starsze pędy silnie drewnieją tracąc przy tym kolor. Odpowiednio przycinając pędy co roku uzyskujemy zawsze młode przyrosty a cała roślina jest pięknie czerwona. Podobna sytuacja ma miejsce także z gatunkami ozdobnymi z barwnych liści, które prezentują się najładniej na młodych pędach. Najlepszym przykładem jest wierzba całolistna ‘Hakuro-nishiki’.
Kiedy i jak ciąć?
Kiedy – okresy cięcia
Najodpowiedniejszy termin cięcia większości gatunków (szczególnie drzewiastych) to okres jesienno-zimowy czyli od listopada do marca. Nie można jednak trzymać się tej zasady jeśli zależy nam na kwitnieniu roślin a tak przecież najczęściej jest w przypadku roślin ozdobnych stosowanych w ogrodach. Dlatego trzymajmy się dwóch podstawowych terminów cięcia:
- Koniec zimy – mamy na myśli koniec marca czyli okres kiedy rośliny lada moment wystartują z wegetacją. Tniemy wtedy gatunki, które kwitną na tegorocznych pędach czyli tych, które wyrosną w danym roku a konkretniej na pędach, które pojawią się po wykonanym przez nas cięciu. Przykładowe gatunki: tawuła japońska, budleja Davida, pięciornik krzewiasty.
- Wiosna, lato – jest to cięcie po kwitnieniu, które stosujemy dla gatunków kwitnących na pędach przynajmniej jednorocznych czyli tych, które wyrosły w poprzednim sezonie. Sztandarowym przykładem jest forsycja, którą tniemy gdy przekwitnie czyli najlepiej w maju. Gdybyśmy przycięli ją sposobem pierwszym czyli w marcu to pozbawilibyśmy ją wszystkich pąków kwiatowych.
Jak ciąć?
Gałązki należy ciąć ok. pół centymetra nad pąkiem liściowym. Najlepiej wykonać cięcie po skosie w taki sposób, aby w razie deszczu woda nie spływała w stronę pąka. Jeśli będziemy ciąć zbyt blisko pąka możemy go uszkodzić. Natomiast jeśli utniemy zbyt daleko to pozostanie na roślinie kawałek martwego drewna tzw. kikut.
Grubsze gałęzie zawsze podcinamy najpierw od spodu a dopiero później tniemy od góry. Zapobiegnie to złamaniu się gałęzi przy kończeniu cięcia i oddarciu kory. Duże rany warto zabezpieczyć smarując je maścią ogrodniczą lub farbą z dodatkiem fungicydu (środka grzybobójczego).
Poniżej przedstawiamy podstawowe rodzaje cięcia:
- Cięcie formujące – dotyczy młodych roślin i polega na odpowiednim ich uformowaniu nawet kosztem kwitnienia czy owocowania w pierwszych latach. Może trwać od 2 do kilku lat. Głównym jego celem jest uzyskanie rośliny silnej i dobrze rozgałęzionej. Najczęściej jest to cięcie dość silne.
- Cięcie zachowawcze – czyli stała opieka nad danym okazem, która zapewnia estetykę, zdrowie rośliny i maksymalny efekt zdobniczy.
- Cięcie odmładzające – dotyczy szczególnie roślin, które nie były nigdy pielęgnowane i albo zbyt mocno się rozrosły albo są po prostu brzydkie, ażurowe i nie kwitną. Dzięki temu cięciu roślina dostaje drugą młodość.
W kolejnych artykułach przedstawiamy jak ciąć poszczególne gatunki, aby uzyskać jak najlepszy efekt.
