Nawet kiedy wszystko przykrywa biały puch, mahonia nie zapada w sen zimowy i zachwycana nas zieloną barwą swoich liści.

Mahonia pospolita (Mahonia aquifolium), nazywana często ościałem pospolitym jest zimozielonym krzewem z rodziny berberysowatych (Berberidaceae). W środowisku naturalnym występuje w zachodniej części Ameryki Północnej. Mahonia jest kwiatem stanowym Oregonu, do czego nawiązuje jej angielska nazwa Oregon-grape.  Nazwa mahonia wywodzi się od jesiennego zabarwienia liści, kiedy to część liści zmienia swoją barwę z zielonej na czerwoną. Krzew ten charakteryzuje się dużymi zdolnościami adaptacyjnymi do nowych warunków środowiska. W stanie dzikim występuje także w Polsce, na skrajach lasów oraz nieużytkach.

Wymagania i stanowisko

Mahonia jest odporna na zanieczyszczenia środowiska, dzięki czemu idealnie nadaje się do ogrodów miejskich. Ma niewielkie wymagania glebowe, preferuje podłoże lekko kwaśne, ubogie w wapń, żyzne i wilgotne, ale dobrze rośnie także na glebach mniej zasobnych w składniki pokarmowe, wytrzymuje krótkie okresy suszy. Krzew ten najlepiej rośnie w półcieniu lub w zacienieniu, w północnych częściach ogrodu. Znosi wystawę słoneczną, ale zbyt intensywne słońce może powodować poparzenia liści. Jesienią, przed nadejściem przymrozków, mahonię należy obficie podlać. Mahonia jest gatunkiem odpornym na mrozy, w każdej części Polski okrywanie na zimę nie jest konieczne z wyjątkiem okresów bardzo mroźnych (poniżej -20˚C) i bezśnieżnych. Wtedy najlepiej roślinę okryć ściółką z liści lub słomy, dzięki czemu uchronimy korzenie rośliny przed przemarznięciem. Krzew ma dużą zdolność do regeneracji, nawet gdy część pędów przemarznie, z bryły korzeniowej wybijają nowe pędy.

Opis rośliny

Mahonia ma pokrój wyprostowany, pędy słabo się rozgałęziają. Dorasta do 1 – 1,2 m wysokości. Liście są jasnozielone, matowe pod spodem, ciemnozielone, błyszczące i skórzaste na wierzchu, na brzegach kolczasto ząbkowane, pierzasto złożone z 5-9 listków. Na pędach rozmieszczone są skrętolegle. Liście mahonii podobne są do liści ostrokrzewu, jednakże są mniejsze, a ich kolce drobniejsze.

Mahonia późną jesienią zawiązuje pąki na szczytach zeszłorocznych pędów, z których pod koniec kwietnia lub na początku maja rozwijają się drobne, cytrynowożółte kwiaty zebrane w grona o długości 5-10 cm. Pręciki kwiatów reagują na dotyk – poruszone osypują pyłek i zginają się w kierunku szyjki, a po chwili wracają do pierwotnego położenia. Po przekwitnięciu na końcach pędów pojawiają się charakterystyczne zgrubienia, z których wyrastają nowe pędy oraz szypułki owoców. Owocami u mahonii są jadalne jagody, kuliste lub wydłużone, początkowo zielone z czasem przyjmują barwę granatowo-fioletową z jaśniejszym, woskowym nalotem. Zdobią krzew do późnej jesieni. Jagody zawierają dużą ilość witaminy C, doskonale nadają się do domowych przetworów – galaretek, soków i wina.

Rozmnażanie

Mahonię łatwo rozmnożyć przez sadzonkowanie, odrosty korzeniowe oraz nasiona. 

Pielęgnacja

Krzew ten nie wymaga cięcia. Na wiosnę należy wykonać jedynie cięcie sanitarne, należy usunąć chore, przemarznięte i niepotrzebne pędy. Aby roślinę rozkrzewić i odmłodzić, należy przyciąć pędy po przekwitnięciu kwiatów, to znaczy pod koniec maja lub na początku czerwca. W tym celu pędy należy skrócić o 1/3 długości. Podczas przesadzania należy pamiętać, że mahonia ma płytki i delikatny system korzeniowy i przesadza się ją z całą bryłą korzeniową. Posadzona w ogrodzie nie stwarza żadnych problemów. Jest rośliną łatwą w uprawie i powoli rosnącą.

Zastosowanie

Dawniej kwiatów mahonii używano do barwienia tkanin na żółto, a liści i owoców próbowano używać do leczenia chorób skóry. Obecnie największą zaletą rośliny jest jej całoroczny efektowny wygląd dzięki zimozielonym liściom, wcześnie pojawiającym się w dużej ilości kwiatom oraz długo utrzymującym się na pędach owocom. Krzew ten doskonale nadaje się do każdego ogrodu, do ogrodów skalnych, jako solitery, może rosnąć w towarzystwie innych krzewów oraz drzew, nadaje się na niskie żywopłoty. Mahonia stosowana jest również jako krzew okrywowy, pod koronami drzew i wysokich krzewów. Można ją sadzić po północnej stronie budynków.

Joanna Kostrzewa