Wielu właścicielom ogrodów nie wystarcza już sadzenie i pielęgnowanie mniej lub bardziej popularnych roślin. Nawet jeśli tworzą one przyjemne dla oka kompozycje i miło się wśród nich wypoczywa. Szukamy coraz częściej rozwiązań bardziej osobistych, intrygujących, takich, których centrum stanowią efektowne elementy lub całe układy. Dobrym materiałem do zagospodarowywania ogrodu, naturalnym i łatwo dostępnym, są kamienie. Bez trudu można zdobyć większe i mniejsze głazy, łupek, otoczaki i żwir rozmaitego sortu. Mogą być podstawą interesujących kompozycji: naturalistycznych, minimalistycznych, japonizujących, a także absolutnie najmniejszych ogródków założonych w zagłębieniach głazów.

Jak dobrać kamienie do ogrodu

To, w jaki sposób wyeksponujemy kamienie, zależy od wnętrza ogrodowego, w którym chcemy je umieścić. Najlepiej zestawiać takie, które mają podobne pochodzenie. Nagromadzenie zbyt dużej ilości skał różniących się barwą, fakturą i kształtem (na przykład obłych kamieni polodowcowych, czyli polnych z kanciastymi odłamkami skał pochodzących z kamieniołomów) może sprawiać wrażenie chaosu. Duże głazy powinny dominować nad pozostałymi elementami, a otoczaki i żwir mają szczególne znaczenie wtedy, gdy tworzą większe płaszczyzny, bo w kompozycji ważna jest ich charakterystyczna faktura.
Jeżeli chcemy wykorzystać kilka kamieni, a nie wiemy, jak je zestawić, możemy zastosować zasadę trzech elementów. Jej korzenie sięgają początków filozofii zen. Zasada ta zaleca tworzenie kompozycji z trzech elementów lub grup elementów różnej wysokości i różnego kształtu. W kulturze japońskiej mają one znaczenie symboliczne: najwyższy pionowy to niebo, niższy – człowiek, a najniższy, poziomy – ziemia. Ważne, aby taki układ dało się umownie wpisać w trójkąt, powstają wtedy harmonijne, zrównoważone kompozycje. Często w podobny sposób zestawiamy elementy intuicyjnie, nie odwołując się do żadnej zasady – po prostu pośród tak uporządkowanych elementów czujemy się komfortowo.

Pozyskaj kamienie z okolicznych pól

Rozwiązaniem, dzięki któremu wpisujemy ogród w otaczający go krajobraz, jest wykorzystywanie materiałów miejscowych. Do kompozycji warto używać kamieni z okolicznych pól. Czasami można otrzymać je od właściciela za darmo, czasami trzeba zapłacić. Zależnie od lokalizacji ogrodu będą to wapienie, granity, piaskowce, bazalty i inne skały magmowe. W wielu rejonach kraju można pozyskać w ten sposób interesujące elementy kamienne, nie tylko te najczęściej spotykane średnicy 15-20 cm, ale też efektowne duże głazy. Warto pamiętać, że dla nadania kompozycji naturalnego charakteru dobrze jest użyć też drobniejszych, kilkucentymetrowych kamyków oraz żwiru.

Kamień nie tylko na wzór natury

Kamień może posłużyć do tworzenia kompozycji naśladujących piękne zakątki widywane w warunkach naturalnych. Staramy się wtedy harmonijnie łączyć go z roślinami, często także z wodą. Powstają urokliwe wnętrza ogrodowe, którym elementy kamienne nadają rys ponadczasowości. Ale to nie jest jedyne rozwiązanie. Różne formy kamienia są doskonałym materiałem w nowoczesnych, oszczędnych w wyrazie i dalekich od naturalistycznych rozwiązań założeniach ogrodowych. Eksponuje się w nich poszczególne interesujące egzemplarze kamieni, a także – i czasami staje się to głównym motywem ogrodu – płaszczyzny tworzone z drobnych elementów, takich jak żwiry, grysy i otoczaki. Zależnie od rodzaju skał, z których powstają, mają różną barwę, a to pozwala tworzyć z nich urozmaicone, szlachetne kompozycje. Uzyskujemy specyficzną fakturę, a przy tym możemy nadawać powstającym płaszczyznom rozmaite kształty, nie tylko w oparciu o linie proste, ale też miękkie i faliste.

Kamienie i żwr zamiast ściółki

Drobne kamienie (otoczaki, żwir i grys) są dobrym materiałem do okrywania powierzchni gruntu pomiędzy roślinami. Możemy w ten sposób tworzyć rabaty zwane powszechnie żwirowymi, na których chropowata faktura i naturalne barwy kamieni pięknie współgrają z liśćmi i kwiatami. W wielu kompozycjach wnętrza ogrodowe zaaranżowane są tak, by rośliny wyrastały wprost ze żwirowej nawierzchni. Taka warstwa drobnych kamieni nie tylko zmniejsza parowanie podłoża, ale też skutecznie
powstrzymuje rozwój chwastów.

Ogrody z powiewem orientu

Dla osób lubiących oryginalność bardzo interesującą propozycją są ogrody orientalizujące, nawiązujące do wielowiekowej kultury Wschodu. Na ich charakterystyczny kształt istotny wpływ miała najpierw filozofia taoistyczna, a z czasem buddyzm. Obie zalecały kontemplację przyrody i dążenie do harmonii nie tylko w sferze ducha, ale i świata materialnego. Poszczególne elementy zagospodarowania miały i mają znaczenie symboliczne. Aby je pojąć, potrzeba głębokiej wiedzy wynikającej z wieloletniego studiowania filozofii oraz zapoznania się z traktatami opisującymi zasady tworzenia ogrodów. W naszych warunkach jest to niemal nieosiągalne. Możemy jedynie (wykorzystując fachowe publikacje) naśladować gotowe już kompozycje lub tworzyć stylizacje przywołujące za pomocą kilku charakterystycznych elementów nastrój tamtych ogrodów. Pamiętajmy, że zarówno w ogrodach chińskich, koreańskich, jak i japońskich bardzo ważne są drzewa, skały i woda. W ogrodach japońskich kształtowanych często na wzór pięknych krajobrazów, ale na bardzo niewielkiej przestrzeni, kluczem do kompozycji była zasada „im mniej, tym lepiej”. Ogród powinien być jednolity w stylu, jednak poszczególne kompozycje mają się różnić nastrojem i kolorystyką. Wszystko musi być wykonane z prostotą, przy użyciu ograniczonej liczby gatunków. Szczególnym rodzajem ogrodów japońskich są założenia służące kontemplacji (ogrody zen), gdzie kamienie o starannie dobranych kształtach wyobrażają góry, a odpowiednio zagrabiony żwir – wodę.