Oryginalne dziurawce

         Do rodziny dziurawcowatych (Hypericaceae) należą rośliny jednoroczne, byliny, krzewy, krzewinki i nieliczne drzewa, które możecie spotkać niemal na całym świecie. W warunkach Polski możemy uprawiać tylko krzewy i byliny, jak chociażby dziurawiec zwyczajny. Dziurawce charakteryzują się zwykle sezonowym ulistnieniem, a wspólną cechą roślin należących do tego rodzaju jest fakt iż wszystkie posiadają żółte kwiaty o różnej wielkości i kształcie. Gdy spojrzycie na liść pod światło to zobaczycie w nim dużą ilość drobnych otworów przypominających dziurki, które wyglądają jak przeświecające ciemne kropki, te dziurki to zbiorniczki olejku lotnego, stąd nazwa – dziurawiec.

Przegląd gatunków

Dziurawiec zwyczajny(Hypericum perforatum) –określany jest w medycynie ludowej świętojańskim zielem, a płatki kwiatowe potarte w palcach wydzielają czerwony barwnik określany jako wiedźmia krew, w średniowieczu chroniąca przed atakiem czarownic. Ta wieloletnia bylina dorasta do wysokości 50 cm. Można ją spotkać na wielu łąkach i skrajach lasów. Żółte kwiaty nie przekraczają zwykle średnicy 1 cm, jednak cała roślina w okresie kwitnienia, który przypada na maj-czerwiec wydaje ich kilkaset. Ze względu na magiczną moc dziurawiec ten powinien zagościć niemal na każdej ziołowej rabacie.

Dziurawiec farbierski(Hypericum androsaemum) – to nowa roślina ozdobna tworząca po kwitnieniu na szczytach pędów niezwykle ozdobne torebki nasienne (jagody). Owoce te, mimo iż niejadalne i średnicy około 8 mm w zależności od odmiany charakteryzują się różnym zabarwieniem, od zielonego poprzez kremowy, pomarańczowy, czerwony do brązowego. Dziurawiec farbierski jest krzewem gubiącym liście na zimę i dorastającym do 1 metra wysokości. Potrzebuje stanowisk słonecznych i ciepłych, jednak podczas ostrych zim pędy mogą przemarzać. Powinniście okrywać krzewy na okres zimowy poprzez ich kopczykowanie. Wczesną wiosną wszystkie pędy musicie przyciąć na wysokość 40 cm nad ziemią (podobnie jak u budleji). Warto wspomnieć, że ścięte pędy tego dziurawca długo zachowują trwałość i są doskonałym uzupełnieniem letnich bukietów.

Dziurawiec kielichowaty(Hypericum calycinum) – to jeden z najlepszych krzewów okrywowych. Tworzy zawszezielone duże (średnicy 10 cm) liście na pędach dorastających do wysokości około 40 cm. W pełni lata jego piękne słomkowożółte kwiaty mają 5 cm średnicy. Dziurawiec ten wytwarza bardzo długie – 0,5 metrowej długości podziemne rozłogi, dzięki czemu doskonale umacniają one skarpy oraz zbocza.

Dziurawiec rozłogowy(Hypericum reptans) – jest uroczym niskim krzewem dorastającym do 20 cm wysokości i szczególnie można go polecić do małych ogrodów. Trójkątne, szarozielone sezonowe liście wyróżniają go spośród innych dziurawców. Najbardziej oryginalne są pięciopłatkowe kwiaty w kształcie samolotowego śmigła, pojawiające się wczesnym latem. Aby uzyskać gęste i obficie kwitnące rośliny warto je corocznie przycinać wczesną wiosną.

Dziurawiec kalmiolistny(Hypericum kalmianum) – ma prosty krzaczasty pokrój, który wyróżnia go spośród pozostałych dziurawców. Dorasta do około 70 cm wysokości i tworzy kwiaty średnicy 3 cm. Tworzy liście drobne i jak sugeruje nazwa podobne do kalmii wąskolistnej (Kalmia angustifolia). Mimo iż kwiaty tego gatunku są małe to kwitnie on obficie i jest jednym z bardziej odpornych na niskie temperatury dziurawców. Można go szczególnie polecić do ogrodów wschodniej Polski. Nie wymaga corocznego przycinania.

Dziurawiec ‘Hidcote’ –ta wartościowa odmiana powstała w wyniku krzyżowania kilku gatunków. Ma zawszezielone liście, które w zależności od niskiej temperatury zimą utrzymują się w zróżnicowanej ilości. Wymaga stanowisk ciepłych, osłoniętych i słonecznych.

Pielęgnacja:

Dziurawce wymagają stanowisk słonecznych i osłoniętych od wiatrów (szczególnie gatunki zawszezielone). Gleba pod dziurawce nie powinna być zbyt podmokła, przed sadzeniem warto wzbogacić ją dobrze rozłożonym kompostem lub obornikiem, a w przypadku gliny rozluźnić piaskiem.

Korzystnie na wzrost krzewów wpływa podlewanie roślin (szczególnie podczas letnich upałów) i wiosenne nawożenie (20 gram nawozu wieloskładnikowego rozsypać równomiernie pod jeden krzew).

Dziurawce z własnej szkółki  

Dziurawce możecie rozmnażać poprzez wysiewanie nasion, dzielenie i sadzonkowanie. Pierwszy sposób jest długotrwały i pracochłonny, a rośliny otrzymane z nasion kwitną po kilku latach (jedynie dziurawiec lekarski zakwita w 2 roku uprawy), dlatego też sposobu tego nie polecam. Dzielenie starszych okazów dotyczy tylko roślin wytwarzających podziemne rozłogi takich jak dziurawiec kielichowaty. Dobrze rozrośnięte kępy dzielimy wczesną wiosną na odcinki o wysokości 20 cm z kilkoma korzeniami i od razu sadzimy na miejsce stałe. Bardziej skomplikowane jest rozmnażanie dziurawców za pomocą sadzonek, które dokonujemy od czerwca do sierpnia. Do sadzonkowania wybierzcie pędy dobrze wyrośnięte z roślin zdrowych. Sadzonki półzdrewniałe sporządzamy ze środkowej części pędu. Najlepiej ukorzeniają się odcinki 2 węzłowe (2 kolanka) z 2 liśćmi. Koniec sadzonki przed umieszczeniem w podłożu musicie zanurzyć w preparacie przyspieszającym ukorzenianie. Sadzonki umieszczamy w podłożu składającym się z torfu wysokiego zmieszanego z piaskiem w stosunku objętościowym 1:1. Pojemniki z sadzonkami przykryjcie folią w celu podniesienia wilgotności powietrza (po to aby nie zwiędły) i postawcie w ciepłym, półcienistym miejscu, pamiętając o codziennym ich zraszaniu wodą. Sadzonki zwykle ukorzeniają się w czasie 3-4 tygodni. Po ukorzenieniu możecie młode rośliny przesadzić na miejsce stałe, a nadmiarem sadzonek obdarować znajomych. Pamiętajcie o tym aby młode rośliny dobrze zabezpieczyć przed mrozem na okres zimowy poprzez kopczykowanie i obłożenie liśćmi, ponieważ pierwsza zima bez zabezpieczenia może okazać się dla nich zabójcza.

                                                                                    Tomasz Trelka,

                                           Doktorant Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu