W niektórych regionach berberys pospolity (Berberis vulgaris) z rodziny berberysowatych (Berberidaceae) znany jest jako kwaśnica pospolita lub kwaśniec. W stanie naturalnym występuje na terenie południowej i środkowej Europy, w północnej także się zadomowił. W Polsce do niedawna spotykany był na miedzach, czy też w lasach, jednakże jest żywicielem pośrednim rdzy zbożowej, dlatego też obecnie w stanie dzikim spotykany jest coraz rzadziej.

Berberys dorasta do około 3 metrów wysokości, ale większym zainteresowaniem cieszą się zazwyczaj odmiany niższe, płożące się.

Preferuje gleby żyzne, próchniczne, wilgotne i wapienne, dobrze rośnie w miejscach nasłonecznionych i półcieniu, ale stanowisko cieniste nie stanowi dla niego przeszkody. 

Jego pędy są kanciaste, szarobrunatne, nagie i gładkie. Przy ziemi pokryte są trójdzielnymi kolcami, bliżej wierzchołków ciernie zazwyczaj są pojedyncze. Liście wyrastają na pędzie skrętolegle, po kilka sztuk w kątach cierni,  mają długość od 3 do 6 cm, w kształcie są odwrotnie jajowate lub eliptyczne, przy krótkim ogonku nieco węższe, przy wierzchołku ostro piłkowane i rozszerzające się. W zależności od liście mają różne barwy, od żółto-zielonej, przez zieloną do czerwonej i bordowej. Większość uprawianych odmian zrzuca liście na zimę, jednakże na rynku ogrodniczym dostępne są odmiany o liściach zimotrwałych.

Kwiaty, podobnie jak liście, wyrastają w kątach cierni. Zebrane są w groniaste kwiatostany o długości około 5 cm. Mają trzy płatki korony oraz 6 miodników, które są bardziej ozdobne niż płatki i często są z nimi mylone. Pręciki pod wpływem dotyku zwijają się do środka. U gatunku kwiaty są żółte i przyjemnie pachnące, u odmian mogą mieć różne barwy i nie mieć zapachu. Kwiaty zakwitają pod koniec kwietnia lub na  początku maja, a kwitnienie trwa do końca czerwca.

Wtedy też na krzewie pojawiają się owoce – jagody o cierpkim smaku. Zazwyczaj są jajowate, lekko podłużne lub cylindryczne, mięsiste, zwykle z jednym, dwoma rzadziej z kilkoma nasionami. Owoce dojrzewają pod koniec lata osiągając barwę soczystej czerwieni. Na roślinie pozostają aż do wiosny następnego roku, co sprawia, że berberys jest niezwykle atrakcyjny zimą, kiedy to na przyprószonych śniegiem pędach lśnią jajowate owoce.

Berberys dodatkowo jest ceniony ze względu na jego właściwości lecznicze. Surowcem zielarskim są zarówno owoce, jak i jego kora i korzenie. Owoce zbiera się jesienią, kiedy nie osiągają całkowitej dojrzałości. Następnie poddaje się je procesowi suszenia. Podawane są w chorobach układu pokarmowego i zaburzeniach trawienia. Z uwagi na dużą zawartość witaminy C nazywane są „polskimi cytrynami”. Kora i korzeń wykazują działanie przeciwgorączkowe. Napary z nich stosowane są przeciwgorączkowo i przeciwkrwotocznie.

Joanna Kostrzewa