Róża od wieków jest symbolem miłości i okazywania uczuć. Powszechnie uważa się, że kobiety kochają jej kwiaty i lubią się nimi otaczać. Choć może nie jest to stwierdzenie prawdziwe, jednak chyba każdy z nas ma w swoim ogrodzie choćby jeden krzew róży.

Z morfologicznego punktu widzenia róża (Rosa L.) z rodziny różowatych (Rosaceae) jest krzewem dorastającym do 0,5-3 metrów wysokości, rzadko osiąga wysokość 5 m. Pędy róży są wyprostowane, płożące lub pnące, kolczaste. Kolce mogą być proste, zakrzywione, hakowate lub szczeciniasto igiełkowe. Łodyga również jest kolczasta, czasami owłosiona i bardzo rzadko bezbronna. Liście ułożone są na łodydze skrętolegle. Tylko róża perska ma liście pojedyncze, pozostałe gatunki mają liście nieparzysto pierzaste, złożone z 5-9 listków, ich liczba może wynosić rzadziej 11-19. Liście róży są z wierzchu ciemniejsze, matowe lub błyszczące, od spodu nagie lub owłosione, o jaśniejszej barwie. Brzeg blaszki liściowej zazwyczaj jest piłkowany, a cała blaszka ma kształt owalny, eliptyczny lub okrągły. Kwiaty róży mają różną średnicę, od kilku do nawet 20 cm, są obupłciowe, promieniste i zazwyczaj pachnące. Szypułki kwiatowe mogą być proste lub lekko wygięte, nagie lub owłosione czy kolczaste. Kwiaty na szypułkach osadzone są pojedynczo lub zebrane są w kwiatostany wiechowate lub baldachogrona. Korona kwiatu zwykle ma 4 lub 5 płatków, u odmian hodowlanych może być nawet kilkanaście okółków płatków. Działki kielicha są zielone, a rozszerzone dno kwiatowe zwane hipancjum, które jest owocem pozornym, przyjmuje barwę czerwoną, pomarańczową, purpurową lub czarną. Wyrastają z niego liczne słupki i pręciki.

Róże do uprawy w szklarni rozmnaża się wegetatywnie poprzez okulizację, szczepienie lub sadzonki. Okulizacja polega na przeszczepianiu oczka, czyli pączka liściowego z odmiany szlachetnej na podkładkę. Okulizację „śpiącym oczkiem” przeprowadza się w lecie, od końca czerwca do końca lipca, a pęd szlachetny wyrasta w roku następnym. Okulizację „oczkiem żywym” wykonuje się na wiosnę, od maja do czerwca, a pęd wyrasta w tym samym roku. Ten rodzaj okulizacji jest jednak bardzo rzadko stosowany ze względu na to, że młode szlachetne pędy przed zimą nie zdążają zdrewnieć i narażone są na przemarzanie. Szczepienie jest metodą uszlachetniania opartą na wszczepianiu zraza, czyli pędu odmiany szlachetnej w nieszlachetną podkładkę.

Najczęściej stosowanymi podkładkami w hodowli róż są róża dzika (Rosa canina) i róża wielokwiatowa (Rosa multiflora). Owoce róży dzikiej zbiera się krótko przed pełną dojrzałością zbiorczą, a stratyfikacja nasion trwa ponad rok, zazwyczaj około 16 miesięcy. Korzenie tego gatunku głęboko wrastają w podłoże, a cała roślina jest odporna na wysokie pH gleby. Róża dzika jest krzewem długowiecznym, a kwiaty odmian na niej wyhodowanych pięknie się wybarwiają. Do najbardziej popularnych odmian róży dzikiej stosowanych w hodowli zalicza się odmiany ‘Inermis’ (dla wszystkich typów róż, tworzy mało nasion, wrażliwa na mączniaka), ‘Kokulinsky’ (dla wszystkich typów róż, wrażliwa na rdzę), ‘Pollmeriana’ (dla róż piennych, tworzy proste i silne pędy), ‘Schmid’s’ (dla wszystkich typów róż). Owoce róży wielokwiatowej zbiera się w pełnej dojrzałości, a stratyfikacja pobranych z nich nasion trwa 2-3 miesiące. Korzenie nie wrastają w glebę tak głęboko, ale szeroko się rozrastają. Róże na tej podkładce nadają się na gleby lekkie, nieco zasolone, jednak są krótkowieczne, gdyż często jej korzenie padają ofiarą żerujących na nich nicieni. Odmiany róż na tej podkładce zakwitają wcześnie i obficie, ale kwiaty na długich szypułkach słabo się wybarwiają.

Aby dobrze wykonać okulizację musimy pamiętać o spełnieniu dwóch warunków. Na szyjce korzeniowej grubości ołówka kora musi łatwo odchodzić od kambium, co jest oznaką obecności czynnej miazgi, która wpływa na zrastanie oczka z podkładką. Gdy średnica szyjki korzeniowej jest zbyt duża, dochodzić może do zalewania oczka tkanką kalusową, pobudzoną do wzrastania na skutek zranienia. Zrazy, z których pobiera się oczka muszą mieć dobrą jakość, powinny być to pędy kwitnące lub tuż po kwitnieniu, powinny mieć pełny turgor (uwodnienie) i nie mogą być przetrzymywane w wodzie. Oczka do okulizacji pobiera się ze środkowej części pędu. Po zokulizowaniu oczka zawiązuje się folią, którą trzeba przeciąć po 5 tygodniach lub zakłada się łatkę z gumy, która rozkłada się sama po paru tygodniach. Po tym czasie można stwierdzić, czy oczko się przyjęło.

Na zimę przyjęte oczko powinno się osypywać ziemią. Na wiosnę, gdy nie ma już obawy, że będą występować przymrozki, podkładki przycina się 0,5 cm nad oczkiem.

Joanna Kostrzewa

Róża