W ostatnich latach wzrosło zagrożenie porażeniem roślin ozdobnych różnymi grzybami z rodzaju Phytophtora, które wywołują objawy choroby zwanej fytoftorozą. Choroba ta jest szczególnie niebezpieczna dla różaneczników, wrzosów i azalii, cyprysików, jodeł, sosen, żywotników, mikrobioty syberyjskiej i cisów. Do najczęściej występujących w Polsce gatunków tego grzyba należą P. citricola, P. cinnamomi, P. citrophthora, a od kilku lat także P. ramorum.

Materiał szkółkarski

Często zdarza się, że materiał szkółkarska zakupiony przez nas w różnych sklepach ogrodniczych jest niewiadomego pochodzenia, a co za tym idzie, nie wiemy jaki jest stan jego zdrowotności. W ten sposób możemy zawlec patogen do naszego ogrodu.

Rozprzestrzenianie się choroby

Rozwój choroby może nastąpić w różnym okresie, na pewno sprzyja mu pogoda panująca wczesną wiosną i późną jesienią, gdy mamy do czynienia z dużą wilgotnością powietrza i temperaturą powyżej 10˚C. Grzyb poraża początkowo system korzeniowy roślin, infekując najpierw korzenie włośnikowe, a później przerastając cały korzeń, dochodząc do szyjki korzeniowej i głównych pędów. Pierwsze objawy choroby są trudne do zaobserwowania, gdyż ograniczają się do zahamowania wzrostu rośliny, co często tłumaczone jest innymi czynnikami lub w ogóle nie jest zauważane. Dopiero po jakimś czasie patogen rozprzestrzenia się na roślinie, powodując różne objawy u różnych roślin. I tak na przykład cyprysika Lawsona i japońskiego grzyby powodują żółknięcie lub więdnięcie pojedynczych pędów oraz zgniliznę podstawy pędu, u mikrobioty syberyjskiej więdnięcie i brązowienie pędów wierzchołkowych i zgniliznę podstawy pędu, u odmian szczepionych sosny żółknięcie i brązowienie igieł, w końcowym etapie zamieranie całych roślin, podobne objawy obserwowane są na szczepionych odmianach świerków, u cisa pospolitego żółknięcie igieł poczynając od wierzchołka, następnie ich brązowienie i zamieranie pojedynczych pędów. Na korzeniach różaneczników zaobserwować można szybko powiększające się brązowe plamy, podobne, nieregularne plamy pojawiają się z czasem na łodygach. Na przekroju podłużnym pędu widać bardzo charakterystyczne cynamonowo brązowe plamy na porażonych tkankach. Aby zaobserwować ten objaw choroby, nie jest konieczne niszczenie pędu, ale wystarczy, że lekko zdrapiemy korę na łodygach. Liście porażonych różaneczników stają się jasnozielone, a z czasem zwijają się rurkowato wzdłuż nerwu głównego i w takim stanie pozostają na roślinie. Na wrzosach najbardziej widocznym objawem fytoftorozy jest brązowienie pędów, które początkowo jest placowe, z czasem rozprzestrzenia się na całą roślinę. Obserwować można także zgniliznę podstawy pędów oraz zamieranie wierzchołków.

Profilaktyka i zwalczanie

Zwalczanie choroby w zaawansowanym stadium jest praktycznie niemożliwe, dlatego też w przypadku fotoftyrozy szczególnie ważna jest profilaktyka. Grzyby z rodzaju Phytophtora sp. szczególnie preferują gleby torfowe, dlatego też przed sadzeniem warto jest glebę wymieszać z dużą ilością kompostowanej kory. Kompostem korowym warto także obsypać miejsce wokół posadzonej rośliny. Jeżeli w naszym ogrodzie wcześniej zaobserwowaliśmy występowanie objawów chorobowych fytoftorozy, powinniśmy unikać sadzenia na tych miejscach różaneczników, azalii, innych roślin wrzosowatych, a także roślin iglastych, ponieważ patogen bardzo długo zachowuje zdolność porażania i możemy być pewni, że zaatakuje kolejne rośliny. Jeśli objawy choroby zaobserwowaliśmy u nowo posadzonych roślin, najlepiej szybko przeciwdziałać chorobie poprzez usuwanie i palenie chorych pędów. Pędy powinno się wycinać poniżej miejsca, gdzie widoczne są objawy choroby. Gdy większa część rośliny jest porażona i nie jest możliwe usunięcie wszystkich chorych pędów, najlepiej pozbyć się całej rośliny.

Środki chemiczne

Bezpośrednio po posadzeniu roślin na miejsce stałe, warto jest podlać je biopreparatami Bioczos lub Antifung. Zabieg ten warto powtórzyć w trakcie sezonu wegetacyjnego 2 lub 3 razy. Doglebowo możemy stosować Aliette 80 WP lub Fongarid 25 WP. Porażone rośliny po usunięciu chorych pędów możemy kilkukrotnie opryskiwać preparatami Bravo 500 SC lub Folpan 80 WG, Sarfun 500 SC lub Topsin M 70 WP stosując je zamiennie. W ochronie roślin wrzosowatych (różaneczników, azalii, wrzosów i in.) najlepiej sprawdzają się Aliette 80 WP, Previcur Energy 840 SL oraz Mildex 711,9 WG. Dwa ostatnie dodatkowo działają stymulująco na wzrost roślin. Wszystkie preparaty należy stosować zgodnie z zaleceniami podanymi na opakowaniach zachowując szczególną ostrożność.