Rośliny jednoroczne to takie rośliny, które w trakcie jednego sezonu wegetacyjnego kiełkują z nasiona, wykształcają cześć wegetatywną, czyli łodygę i liście, oraz część generatywną – kwiat, owoc i nasiona.
Po wydaniu nasion najczęściej od razu zasychają i obumierają. Nawet, gdyby przy sterowanych warunkach, mogły przetrwać dłużej, i tak są usuwane po przekwitnięciu. Z uwagi na to, że w naszym ogrodzie rosną tylko przez rok, wymagają szczególnej uwagi i pielęgnacji, aby pięknie wyglądały.
Do grupy roślin rocznych zaliczamy typowe rośliny jednoroczne, rośliny odporne na niskie temperatury, które możemy wysiewać jesienią, wrażliwe na chłód, ciepłolubne oraz wrażliwe rośliny wieloletnie – byliny niezimujące, np. szałwia omączona (Salvia farinacea).
Choć krótki okres życia tych roślin wydaje się być dużą wadą, jednak możemy dostrzec w tym dobrą stronę – z kompozycją roślinną nie wiążemy się na długo i możemy zmieniać ją corocznie. Rośliny te są stosunkowo niedrogie i powszechnie dostępne na rynku roślin ozdobnych, a ich samodzielna uprawa nie wymaga dużych umiejętności. Ich dużą zaletą jest to, że mają długi okres kwitnienia, dlatego też zdobią ogród przez całe lato aż do późnej jesieni. Wiele gatunków tych roślin ma ładne, jaskrawe i przyciągające wzrok kwiaty, ale możemy znaleźć też takie o spokojnych barwach kwiatów, które mogą stać się uzupełnieniem naszej rabaty.
Rośliny jednoroczne można podzielić na uprawiane z siewu wprost do gruntu oraz uprawiane z rozsady. Uprawa z siewu jest prostsza i mniej pracochłonna. Do tego celu nadają się rośliny o krótszym okresie wegetacji i bardziej odporne na chłody. Siew nasion do gruntu rozpoczynamy najwcześniej od połowy marca, kiedy gleba jest nagrzana do temperatury około 8˚C. Gleba przeznaczona do uprawy roślin jednorocznych powinna być dobrze uprawiona, rozdrobniona, żyzna i próchniczna, najlepiej o odczynie obojętnym lub lekko zasadowym. Nasiona wysiewamy najczęściej rzędowo, punktowo lub gniazdowo. Gdy siewkom pojawiają się pierwsze liście, rośliny przerywamy i pozostawiamy je w rozstawie odpowiedniej dla gatunku.
Uprawa roślin jednorocznych z rozsady nie jest tak prosta i wymaga ciepłej szklarni lub inspektów, dlatego też rzadko wykonywana jest samodzielnie. Nasiona roślin uprawianych taką metodą są bardzo drobne, do kiełkowania wymagają temperatury około 15-20˚C. Gdy wykiełkują wymagają dwukrotnego pikowania, co jest czynnością pracochłonną, dlatego też chętniej kupujemy gotową rozsadę, przygotowaną do sadzenia do gruntu.
Zastosowanie roślin jednorocznych jest bardzo różnorodne. Przede wszystkim przeznaczane są na kwietniki sezonowe, można z nich wykonać rabatę kobiercową lub kwietnik dywanowy o skomplikowanym wzorze. Rośliny jednoroczne są najlepsze do uzyskania klasycznych wzorów, ornamentów, linii prostych, kwadratów, okręgów czy spirali.
Na postery kwiatowe idealnie nadają się: bratek ogrodowy (Viola x wittrockiana), szałwia omączona (Salvia farinacea),begonia stalekwitnąca(Begonia semperflorens), niecierpek nowogwinejski (Impatiens New Guinea), begonia bylwiasta (Begonia tuberhybrida), wyżlin większy (Antirrhinum majus).
Uzupełnieniem rabat z bylin wieloletnich, mogą być kleome ciernista (Cleome spinosa), paciorecznik ogrodowy (Cana generalis), a także pelargonia ogrodowa (Pelargonium x hortorum).
Doskonałe na obwódki, a także do stworzenia miniogródka w pojemnikach są starzec popielny (Senecio maritima),floks Drumonda (Phlox drumondii), smagliczka nadmorska (Lobularia maritima) oraz aksamitki (Tagetes sp.). Do uprawy w pojemnikach na balkonach i tarasach polecane są również pelargonia bluszczolistna (Pelargonium peltatum),wilec ziemniaczany(Ipomea batatas), kocanki włochate (Helichrysum petiolare), paciorecznik ogrodowy (Cana generalis), petunia ogrodowa (Petunia × atkinsiana), sutera wielkokwiatowa (Sutera grandiflora).
Gdy w części naszego ogrodu chcemy stworzyć założenia naturalistyczne, nie powinniśmy zapomnieć o wysianiu nagietka lekarskiego (Calendula officinalis), kosmosu podwojnie pierzastego(Cosmos bipinnatus),kocimiętki(Nepeta x hybryda). Dzięki tymroślinom nasz ogród zyska urok wielobarwnej, kwitnącej łąki.
W ogrodach pachnącychnie może zabraknąć aksamitki (Tagetes sp.), czubatki ubiorkolistej (Brachycome iberidifolia), chabra piżmowego (Centaurea moschata), dziwaczka Jalapa (Mirabilis jalapa), goździka brodatego (Dianthus barbatus), groszku pachnącego (Lathyrus odoratus), heliotropu peruwiańskiego (Heliotropium arborescens; o zapachu wanilii), laku pachnącego (Cheiranthus cheiri), lewkonii letniej (Matthiola incana), maciejki dwurogiej (Matthiola bicornis), wieczornika damskiego (Hesperis matronalis, roślina dwuletnia), tytoniu oskrzydlonego (Nicotiana alata).
Jednorocznymi pnączamisą między innymi Quamoclit lobata (Mina lobata), Phaseolus sp., wilec (Ipomea purpurea), nasturcja pospolita (Tropaeolum maius), tunbergia (Thunbergia alata).
Pojedynczo lub w małych grupachmożemy sadzić mietelnik żakula (Kochia scoparia), kleome ciernista (Cleome spinosa), rącznik pospolity (Ricinus communis), a żywopłoty i szpalery stworzymy z kosmosów podwójnie pierzastych (Cosmos bipinnatus), cyprysików letnich (Kochia scoparia), aksamitek wąskolistnych (Tagetes tenuifolia), szarłatów wiechowatych (Amaranthus cruentus).
Część gatunków roślin jednorocznych możemy przeznaczyć na kwiaty cięte. Do wazonu możemy wstawić kwiaty groszku pachnącego (Lathyrus odoratus), cynii wytwornej (Zinia elegans), astra (Aster sp.), słonecznika letniego (Helianthus annus), lewkonii letniej (Matthiola incana) oraz kapusty ozdobnej (Brassica Crane Red). Suche bukiety zaś stworzymy kocanek ogrodowych (Helichrysum bracteatum), suchlinu różowego (Helipterum roseum), zatrwianu (Limonium sinuatum), gomfreny kulistej (Gomphrena globosa), dzwonków irlandzkich (Molucella laevis) oraz mikołajka (Eryngium).